In 1960 zei een chirurg in Amerika een beroemde zin van zijn tijd: "Het is tijd om het boek over infectieziekten te sluiten en de overwinning op de oorlog tegen de pest uit te roepen." De ontdekking van het antibioticum penicilline door Alexander Fleming, en het succes ervan bij de behandeling van infectieuze wonden in de Tweede Wereldoorlog, werd goed nieuws in de gezondheidswereld.
Helaas duurde dit goede nieuws niet lang. Vier jaar later kon penicilline niet alle geïnfecteerde wonden behandelen en ontstond er een nieuw probleem: antibioticaresistentie.
Antibioticaresistentie, ook wel immuniteit tegen antibiotica genoemd, is het vermogen van bacteriën om de effecten van medicijnen te weerstaan, waardoor bacteriën niet doodgaan na het geven van antibiotica. Nu zijn er 46 jaar verstreken en het lijkt erop dat we nog lang niet in staat zijn om infectieziekten te vermijden.
Hoe ontstaat antibioticaresistentie?
Wanneer een persoon ziek is en antibiotica krijgt, zullen de bacteriën normaal gesproken sterven aan het medicijn. In sommige gevallen zullen sommige bacteriën echter muteren en resistentie tegen antibiotica ontwikkelen.
Deze bacteriën zullen zich vervolgens vermenigvuldigen en een kolonie bacteriën creëren die resistent zijn en kunnen worden overgedragen op andere individuen. Enkele van de manieren waarop bacteriën resistentie vormen, zijn onder meer:
- Produceren enzymen die antibiotica kunnen vernietigen
- Veranderingen in de bacteriële celwand/membraan, zodat medicijnen niet kunnen binnendringen
- Veranderingen in het aantal medicijnreceptoren in bacteriële cellen, zodat medicijnen niet kunnen binden
- En anderen.
Is immuniteit tegen deze antibiotica gevaarlijk?
De prevalentie van resistente bacteriën is de afgelopen jaren enorm gestegen en er worden nog steeds nieuwe resistentiemechanismen ontdekt en verspreid over de hele wereld
De lijst met infecties met bacteriën die al weerstand bieden, is longontsteking, tuberculose, gonorroe en blijft groeien. Dit zorgt ervoor dat de behandeling steeds moeilijker wordt, en soms tot het punt dat het niet kan worden behandeld.
Deze aandoening wordt nog verergerd door de gemakkelijke aankoop van antibiotica, zelfs zonder doktersrecept in sommige landen. In sommige landen zonder standaardbehandeling worden antibiotica vaak voorgeschreven zonder duidelijke indicatie. Dit draagt bij aan de last van bestaande antibioticaresistentie.
Resistentie leidt tot hogere behandelingskosten, langere behandelings- en ziekenhuisopnametijden en hogere sterftecijfers.
Onderzoek uitgevoerd door de WHO concludeerde dat het infectiesterftecijfer E coli 2 keer hoger in resistente bacteriën dan in niet-resistente bacteriën.
Bij pneumonie-infecties varieert dit percentage van 1,9-voudig en 1,6-voudig bij infecties S. aureus. In Europa worden elk jaar 25.000 sterfgevallen veroorzaakt door resistente infecties, wat resulteert in meer dan 15 miljoen US$ aan gezondheidskosten en verloren arbeidsproductiviteit.
Door antibioticaresistentie nam de opnameduur met gemiddeld 4,65 dagen toe en de IC-verblijfsduur met 4 dagen.
Waarom gebruiken we geen nieuwe antibiotica voor de behandeling?
In 2005 verklaarde de FDA dat de ontdekking van nieuwe antibiotica in de afgelopen tien jaar is afgenomen. De ontdekking van nieuwe antibiotica kost namelijk veel tijd en geld.
Het kost ongeveer 400-800 miljoen US$ voor de ontdekking van één antibioticum. Daarnaast duurt het onderzoek om een medicijn te vinden ook lang, tot meerdere stadia voordat een medicijn uiteindelijk in massa geproduceerd kan worden.
Wat kunnen we doen om antibioticaresistentie te voorkomen?
De ontdekking van nieuwe antibiotica om resistentie te bestrijden zal tevergeefs zijn, als het niet gepaard gaat met onze acties om herhaling van resistentie te voorkomen.
Wat kan de samenleving doen?
- Voorkom infectie door schoon te houden, regelmatig goed te wassen, te vaccineren.
- Neem alleen antibiotica als dit is voorgeschreven door een arts of gezondheidswerker.
- Neem altijd antibiotica.
- Gebruik nooit overgebleven antibiotica.
- Deel antibiotica niet met andere mensen.
Wat kunnen gezondheidswerkers doen?
- Voorkom infectie door handen te wassen, medische instrumenten te wassen en een schone werkomgeving te behouden.
- Controleer de vaccinatiestatus van de patiënt, of deze volledig is of niet.
- Als een bacteriële infectie wordt vermoed, is het beter om dit te bevestigen door laboratoriumonderzoek of kweek.
- Schrijf antibiotica alleen voor als het absoluut noodzakelijk is.
- Antibiotica voorschrijven met de juiste dosis, de juiste toedieningswijze, het juiste tijdstip en de juiste duur van toediening.
